Istotna zmiana okoliczności jako podstawa do unieważnienia postępowania

30 listopada 2017, Julia Gabryelczyk, Bartosz Majda,

Każdy Zamawiający prowadzący postępowanie o zamówienie publiczne musi liczyć się z możliwością wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, które uniemożliwią dalsze jego prowadzenie. W takiej sytuacji może on unieważnić postępowanie, ale tylko i wyłącznie, gdy wystąpią ustawowe przesłanki wskazane w zamkniętym katalogu z art. 93 ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: „PZP”).

Organizator postępowania nie może zapomnieć również, że w ust. 1 ww. przepisu ustawodawca przewidział sytuacje, w których unieważnienie postępowania staje się obligatoryjne. Jednym z takim przypadków, na który chcemy dziś zwrócić szczególną uwagę, jest wystąpienie istotnej zmiany okoliczności, która powoduje, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć.

Jak widać, przywołana regulacja została sformułowana dość nieprzejrzyście. I z tej właśnie przyczyny postaramy się wyjaśnić, kiedy stosownie do art. 93 ust. 1 pkt 6 PZP po stronie Zamawiającego powstaje obowiązek unieważnienia postępowania i w jaki sposób powinien on postępować, aby nie naruszyć przepisów PZP.

Krajowa Izba Odwoławcza w sposób jednolity tłumaczy przedmiotową regulację, dlatego nasze rozważania oprzemy właśnie na jej orzecznictwie.

Po pierwsze KIO wskazuje, że ww. przepis aktualizuje się tylko i wyłącznie w okolicznościach wyjątkowych, co w praktyce oznacza jego zastosowanie w nielicznych przypadkach.

Po drugie, Izba wymienia kolejno warunki, które muszą zostać spełnione, aby po stronie Zamawiającego powstał obowiązek unieważnienia postępowania na podstawie ww. przepisu.

I tak kolejno należy wymienić:

1. pojawienie się istotnej zmiany okoliczności, która musi być rzeczywistym i konkretnie określonym nadzwyczajnym wydarzeniem mającym wpływ na postępowanie lub przedmiot zamówienia, a ponadto musi istnieć niezależnie od samego Zamawiającego,
2. zmiana ta musi powodować, że prowadzone postępowanie lub wykonanie zamówienia nie leży już w interesie publicznym, który powinien być rozumiany jako  korzyści służące ogółowi (co za tym idzie – interes publiczny nie może być utożsamiany z interesem zamawiającego), zmiana ta była niemożliwa do przewidzenia.

Jeśli Zamawiający chce unieważnić postępowania właśnie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 6, to ww. warunki muszą wystąpić kumulatywnie, a ponadto Zamawiający musi udowodnić, że faktycznie miały one miejsce oraz uzasadnić swoją decyzję.

Co ważne – w każdym przypadku zamawiający powinien wskazać, jaki interes publiczny wymaga dokonania przez niego unieważnienia postępowania. Jeśli zamawiający popełnił w toku postępowania jakieś błędy, za które ponosi on odpowiedzialność, nie może następczo unieważnić postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 6 PZP.