Naginanie prawdy jako podstawa wykluczenia z postępowania

10 listopada 2018, Bartosz Majda, Klaudia Woźniak,

Tematem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie możliwości wykluczenia wykonawców z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 17 PZP w przypadku przypisania im tzw. winy nieumyślnej. W ramach publikacji wskazane zostaną również skutki wystąpienia takiego zawinienia.

Art. 24 ust. 1 pkt 17 PZP stanowi o wykluczeniu wykonawcy, gdy informacje wprowadzające zamawiającego w błąd przedstawione zostaną w sposób zawiniony, przy czym wystarczające jest wykazanie winy nieumyślnej w postaci:

1) lekkomyślności – rozumianej jako brak zamiaru co do bezprawnego działania, jednak przy świadomości, że działanie może naruszać prawo, lub 

2) niedbalstwa – kiedy wykonawca wprost nie przewiduje skutku, jakim jest wprowadzenie zamawiającego w błąd, podczas gdy skutek ten mógł i powinien był przewidzieć. 

Kwestia ta została poruszona w jednym z tegorocznych wyroków Krajowej Izby Odwoławczej.  KIO wyraźnie podkreśliła, że należyta staranność profesjonalisty nakłada na wykonawcę, który składa ofertę, dokumenty i oświadczenia, aby upewnił się czy deklarowany w nich stan rzeczy odpowiada rzeczywistości. 

Na poparcie swojego stanowiska KIO przywołała również regulacje unijne, dotyczące wzrostu znaczenia oświadczeń własnych wykonawców. Powołała się przy tym na dyrektywy 2014/24/UE i 2014/25/UE. Zgodnie z w/w regulacjami należy stosować wyższy miernik oceny związany z rzetelnością prezentowanych przez wykonawców danych, w szczególności przy analizie prawdziwości informacji przedkładanych w toku postępowania.

Należy wyraźnie podkreślić, że uznanie, iż doszło do lekkomyślności lub niedbalstwa, pozostaje w kwestii ocen zamawiającego. Jest to o tyle problematyczne, że nie dysponuje on w rzeczywistości środkami pozwalającymi przedstawić dowody na stopień winy wykonawcy. Pomocnym będzie więc dokonanie zestawienia informacji przedstawionych przez wykonawcę z oczekiwaniami zamawiającego. 

Kiedy będzie można przypisać wykonawcy lekkomyślność lub niedbalstwo? Wówczas gdy przyjmiemy, że działający z należytą starannością wykonawca powinien mieć świadomość, że przedstawione informacje nie odpowiadają oczekiwaniom zamawiającego, a mimo to potwierdził okoliczność przeciwną.

Przykładem działania jakie zostało uznane przez KIO za wprowadzenie zamawiającego w błąd było zadeklarowanie przez wykonawcę, że osoby, które miałyby pełnić funkcje na budowie posiadają doświadczenie w sprawowaniu określonej funkcji. Deklaracja taka okazała się nieprawdziwa, gdyż na wcześniejszych budowach nie było przewidzianych funkcji wymaganych przez zamawiającego. Wykonawca zaś błędnie przyjął, że pomimo braku określonej funkcji na budowie może spełnić dany wymóg poprzez osoby, które wykonywały obowiązki wchodzące w zakres obowiązków osób pełniących inne niż wymagane przez zamawiającego funkcje (np. zamiast funkcji specjalisty ds. roszczeń wykazywano się doświadczeniem konsultantów) 

W związku z powyższym, należy przyjąć, że jeżeli wykonawcy poprzez złożenie oświadczenia o konkretnej treści w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawili informacje wprowadzające w błąd zamawiającego, mogące mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w toczącym się postępowaniu, to zasadnym jest ich wykluczenie na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy PZP.